قرارداد هوشمند (Smart Contract) چیست و چگونه کار می کند؟
علاوه بر ارزهای رمزپایه، قرارداد هوشمند (smart contract) احتمالا پرمخاطب ترین مفهوم در بلاکچین است. همچنین در مورد مزایای قراردادهای هوشمند به طور گسترده در بسیاری از منابع و مقالات با ادعای اینکه این فناوری می تواند هر صنعتی را از بیمه تا زنجیره تامین و مراقبت های بهداشتی تحت تاثیر قرار دهد، صحبت شده است. اما آیا قراردادهای هوشمند واقعا به همان اندازه ای که گفته می شود، می تواند بازی را تغییر دهد؟
بدون شک قراردادهای هوشمند مفید خواهند بود، اما مهم است که روی ابرها قدم نزنیم و واقعیت را آنطور که هست ببینیم.
در حالی که فناوری قرارداد های هوشمند پتانسیل زیادی دارد، در زمان فعلی اجرای موفقیت آمیز آن توسط عوامل فنی و قانونی بسیار محدود شده است.
آشنایی با قرارداد های هوشمند
قراردادهای هوشمند، برنامه های مبتنی بر بلاک چین هستند که پس از مشخص شدن معیارهای معین توسط همه طرف های ذی نفع از قرارداد، توافق نامه ها را اجرا می کنند. یک قرارداد هوشمند از مدل برنامه نویسی مشروط برای اجرای مجموعه ای از اقدامات از پیش تعریف شده استفاده می کند.
نزدیکترین مقایسه با آنها؛ نرم افزار محبوب If This Then That (IFTTT) است که پس از فعال شدن تریگرها به طور خودکار اقدامات مربوطه را انجام می دهد.
از نظر فنی ممکن است یک قرارداد هوشمند را به عنوان یک قطعه کد خود اجرا کننده بشناسیم. به گونه ای که در آن توسعه دهندگان «منطقی» را می نویسند که عملیات قرارداد هوشمند را قبل از استقرار آن در بلاک چین هدایت می کند. بنابراین، قراردادهای هوشمند می توانند به طور مستقل و بدون نیاز به کنترل خارجی کار کنند.
کیفیت مستقل ذاتی قراردادهای هوشمند تا حدی دلیل جذابیت آنهاست. درست مانند بلاک چین، قراردادهای هوشمند “بدون نیاز به اعتماد” هستند، به این معنی که توسط شخص ثالث و نهادهای واسط کنترل نمی شوند. همچنین این بدان معنی است که برنامه می تواند مفاد قرارداد را در غیاب یک واسطه مورد اعتماد اجرا کند.
قراردادها چگونه کار می کنند؟
برای درک نحوه عملکرد قراردادهای هوشمند در برنامه های کاربردی (DApp) واقعی، باید نحوه عملکرد آنها را بهتر درک کنیم.
قراردادهای هوشمند به ترتیب دارای سه عنصر اصلی هستند:
- پیشنهاد
- پذیرش
- تراکنش
پیشنهاد:
یک پیشنهاد در واقع حقوق و مسئولیت های طرفین قرارداد را مشخص می کند و همچنین مبادلات ارزش میان آنها را نشان می دهد. به عنوان مثال، پیشنهاد وعده اجاره دو هفته ای یک آپارتمان در ازای پانصد هزار تومان در هفته با مجموع یک میلیون تومان است.
پذیرش:
توافق با شرایط ارائه شده توسط طرف مقابل. در این مرحله، صاحبخانه موافقت می کند که آپارتمان را به مدت دو هفته به شما اجاره دهد و شما موافقت می کنید که قیمت درخواستی پانصد هزار تومان به ازای هر هفته را بپردازید.
معامله:
عملکرد هر یک از طرفین در این مرحله تضمین می شود. شما پانصد هزار تومان می پردازید و صاحبخانه کلید آپارتمان را به شما می دهد، این را می توان به عنوان اجرای قرارداد در نظر گرفت. حالا اگر پول را پرداخت کردید اما صاحبخانه کلید ها را به شما نداد، این به معنای نقض قرارداد است. به همین ترتیب، اگر از پرداخت هفته دوم پس از استفاده از اجاره هفته اول خودداری کنید، در این مورد هم قرارداد را نقض کرده اید.
حال با توجه به قوانین ذکر شده در قرارداد، هر یک از طرفین می تواند در صورتی که طرف مقابل به سهم خود از معامله عمل نکند، شکایات خود را به مراجع مربوطه ارائه کرده و درخواست غرامت کند. قراردادها به افرادی که ممکن است به افراد اجازه می دهند تا تجارت خود را به صورت امن پیش ببرند، زیرا یک واسطه قابل اعتماد (به عنوان مثال، دادگاه) برای اجرای توافقات میان آنها وجود دارد.
قرارداد هوشمند چگونه کار می کنند؟
قراردادهای هوشمند به عنوان یک مکانیسم بدون نیاز به اعتماد، نیاز به یک واسطه برای اجرای توافقات را برطرف می کنند. در عوض، کد به عنوان داور اصلی در اینجا عمل می کند، به طوری که هرگاه و در هر بخش شرایط مشخص شده در قرارداد به مرحله اجرا درآید، کد یا منطق تجاری به کار رفته در آن به طور خودکار بندهای موجود در توافق نامه را پردازش کرده و به مفاد آن جامه عمل می پوشاند.
بیایید از مثال ماشین فروش استفاده شده توسط دانشمند کامپیوتر نیک سابو استفاده کنیم، این مثال برای اولین بار ایده قراردادهای هوشمند را در سال 1994 توضیح داد:
شما سکه ها را به یک دستگاه خودکار پرداخت می کنید و یک نوشیدنی دریافت می کنید. در اینجا شما نیازی به اپراتور ندارید تا به شما نوشیدنی را بدهد. مکانیزم طوری برنامه ریزی شده است که پس از پرداخت و انتخاب یک میان وعده، آن را به طور اتوماتیک دریافت کنید. بنابراین، آیا قراردادهای هوشمند واقعا فقط ماشین های فروش دیجیتال هستند؟
بله، اما بدیهی است که آنها می توانند کارهای بیشتری نسبت به پردازش پرداخت ها انجام دهند، کارهایی مانند تقویت سیستم های مالی غیرمتمرکز (DeFi)، مبادله توکن های غیرقابل تعویض (NFT)، و بسیاری موارد دیگر که پیش تر در مورد آنها بسیار شنیده ایم.
چرا قراردادهای هوشمند محبوب هستند؟
از آنجایی که قراردادهای هوشمند بر روی بلاک چین عمل می کنند، مزایای سیستم مبتنی بر بلاک چین را ارائه می دهند. به عنوان مثال، تراکنش های بین طرفین در یک قرارداد را می توان بر روی بلاک چین نظارت کرد و شفافیت آن را ارتقا بخشید. قراردادهای هوشمند تغییر ناپذیر هستند، به این معنی که نمی توان آنها را تغییر داد. هیچ طرفی، حتی خالق قرارداد هوشمند، نمی تواند قوانین را پس از اجرای قرارداد در بلاک چین بازنویسی کند.
به عنوان مثال، به شرکت های مشکوکی فکر کنید که ممکن است پس از امضای قرارداد بخواهند شرایط قرارداد را تغییر دهند. این امر بوسیله یک قرارداد هوشمند مبتنی بر دفتر کل بلاک چین غیرممکن خواهد شد. از آنجا که قراردادهای هوشمند بر منطق ساده (if X then Y) متکی هستند، می توانند تراکنش ها را سریعتر پردازش کنند.
یکی از کاربردهای رایج قراردادهای هوشمند، بیمه است که در آن حامیان معتقدند قراردادهای هوشمند می توانند روند مطالبات را ساده کرده و پردازش پرداخت ها را تسریع کنند. با قراردادهای هوشمند، مردم برای تنظیم قراردادها – حداقل در تئوری – به وکلای پرهزینه نیاز نخواهند داشت. این به معنای کاهش کاغذبازی و صرف زمان کمتر برای صحبت های قبل از قرارداد است.
بیشتر بخوانید: مشکلات قراردادهای هوشمند
اجماع
قراردادها ابزاری هستن که به وسیله آنها اعتماد در کسب و کارها بیشتر می شود و روندهای تجاری و قراردادی توسط آنها تسهیل می شود. در قراردادهای سنتی برای اجرای مفاد موجود در قرارداد به یک نهاد واسط مانند دادگاه نیاز بود تا طرفین قرارداد نتوانند آن قرارداد را نقض کنند، و یا در صورت نقض قرارداد مجبور به پرداخت غرامت شوند. اما در قرارداد هوشمند به واسطه مشخصات بسترهای بلاکچینی و کدهای از پیش تعریف شده در قراردادهای هوشمند؛ مسئله اعتماد حل شده و دیگر برای کسب و کارهایمان به نهادهای واسط نیازی نداریم.
به بیان دیگر؛ قرارداد هوشمند یک پروتکل رایانه ای است که به شکل دیجیتال و به منظور تسهیل اجرای قراردادهای سنتی از جمله تایید و انجام مذاکرات طراحی شده است. اینگونه قراردادها با حذف اشخاص ثالث و تضمین حفظ حقوق طرفین قرارداد، روند اجرای قراردادها را تسهیل کرده و به آنها اعتبار میبخشد.
دیدگاهتان را بنویسید